Obrzędy Przejścia
Czym są obrzędy przejścia?
Obrzędy przejścia dotyczą każdego aspektu życia, bo w każdym doświadczamy zmiany i napięcia między tym, co znamy, a nieznanym. Przeprowadzają z jednej fazy życia do kolejnej, otaczają opieką przełomowe momenty, w których znajdujemy się pomiędzy – oddzieleni od tego co „było” i tego co dopiero „będzie”.
Obrzędy przejścia towarzyszą zarówno przemianom w ciele, w poczuciu własnego ja jak również zmianom statusu społecznego.
Te związane z ciałem to przede wszystkim narodziny, macierzyństwo i ojcostwo. U dziewczynek taką wielką zmianą jest również pierwsza miesiączka. Dla dojrzałych kobiet równie ważna jest menopauza.
Najbardziej celebrowanym obrzędem przejścia związanym ze zmianą statusu społecznego jest ślub. Znaczącym przejściem jest dla nas również dołączanie do kolejnych grup wiekowych, zawodowych, subkultur czy zmiana miejsca zamieszkania.
Oczywiście lista punktów zwrotnych może być o wiele dłuższa gdyż są to wszystkie wydarzenia w życiu, które w naszym poczuciu przestawiają nas na „inne tory”.
Listę zamykają dwa ostatnie obrzędy przejścia, który łączą nas wszystkich tak samo jak narodziny – pożegnanie zmarłych oraz własna śmierć.
Dlaczego potrzebujemy obrzędów przejścia?
Obrzędy przejścia porządkują nasze doświadczenie życiowe tak samo jak zegarki czas a kalendarze dni miesiąca. Pomagają wskazać, nazwać i utrwalić co jest „przed”, a co jest „po”. Tak jak próg naszego domu oddziela oswojoną przestrzeń domową od reszty świata.
Praktykując je otwieramy przestrzeń dla uchwycenia swojej przemiany. Stawiamy bezpieczne dla siebie ramy dla rozstania i przywitania jednocześnie.
Każdy obrzęd przejścia jest wyjątkowy bo jest niepowtarzalny – nie da się powtórzyć „pierwszego razu”. Kobiety tylko raz mają pierwszą miesiączkę. Pierwszy i jedyny raz stajemy się żoną tego właśnie mężczyzny czy mężem tej właśnie kobiety, matką czy ojcem tego właśnie dziecka. Raz się rodzimy i raz umieramy. Są to improwizacyjne występy solowe, które od razu mają swoją premierę. Nie zakładają żadnych prób i falstartów. Po takich doświadczeniach nie jesteśmy już tacy sami jak przedtem.
Dzięki świadomemu domknięciu tego, co przemija, obrzęd przejścia stwarza okazję do przejrzenia zasobów, które mogą nam się przydać na dalszej drodze.
Anatomia obrzędu przejścia
By obrzęd nie był powierzchowny a zmiana mogła realnie się wydarzyć, potrzebne jest zaangażowanie do tego procesu kilku zmysłów. Nie wystarczy podjąć decyzję o zmianie czy o niej powiedzieć – potrzeby jest ruch, dotyk i wzrok. Czasami też smak i zapach.
Na postawie teorii Arnolda Van Gennepa, francuskiego etnografa, sam obrzęd przejścia można podzielić na 3 uniwersalne składowe elementy.
Pierwszyelement obrzędu przejścia rozpoczyna wyłączenie osoby z dotychczasowego statusu. Jest to czasami związane z separacją czyli czasowym oddzieleniem takiej osoby od jej dotychczasowego świata. Może to być symbolicznie zrealizowane poprzez porzucenie dotychczasowych ubrań, dodanie zupełnie nowych elementów stroju, zmianę fryzury, miejsca przebywania, post lubinne niepraktykowane dotąd zachowania.
Drugim elementem jest okres przejściowy, kiedy osoba jest pozbawiona dawnego statusu ale jeszcze nie nabyła nowego. Jest to zawieszenie pomiędzy rzeczywistościami. Często uznawano ten stan za bardzo niebezpieczny, wyjęty spod praw obowiązujących w znanym nam świecie i wymagający dodatkowej ochrony.
Etapem trzecim jest obrzęd włączenia czyli uzyskania nowego statusu. Symbolicznie może być zaznaczony przez włożenie nowego ubrania, nakrycia głowy, ozdoby lub czegoś co będzie symbolizować zmianę.
Uczestniczy obrzędu przejścia
W obrzędzie przejścia ważny jest podział ról wszystkich uczestniczących, gdyż każdy jest istotny.
Osoba, która przechodzi obrzęd, staje w centrum wydarzeń i zajmuje honorowe miejsce. To właśnie wokół niej wykonywane są poszczególne czynności a jej zadaniem jest skupić się na dokonującej się zmianie i w pełni jej doświadczyć.
Osoby towarzyszące są wsparciem, ale jednocześnie pomagają dopełnić się obrzędowi – są świadkami zamiany. Ich zadaniem jest również otoczenie głównego bohatera ochronnym kręgiem, gdyż znajduje się on pomiędzy światami, gdzie nie obowiązują prawa znanej nam dotychczas rzeczywistości.
Dobrze jest, gdy taki obrzęd jest prowadzony przez osobę, która dba o poprawny przebieg poszczególnych elementów obrzędu i jest uważna w całej sytuacji.
Komponent wsparcia społecznego w obrzędach pełni bardzo wpływową rolę. Akceptacja społeczna daje nam siłę do trwania i rozkwitania w nowej formie po przemianie.
Doświadczenie obrzędu przejścia potwierdza, że mimo zmian, sprzyjający nam porządek społeczno – kulturowy zostaje zachowany.
Współczesne obrzędy przejścia
Naszą kulturę charakteryzuje osłabiony kontakt młodszych pokoleń ze starszymi, a to właśnie starsze pokolenia były tradycyjnie opiekunami obrzędów przejścia.
Współcześnie często brak nam jasności, dlaczego obrzęd, który towarzyszy ważnym zmianom w naszym życiu, ma akurat taki a nie inny przebieg.
Ten brak utożsamiania się z obrzędem przejścia skutkuje zanegowaniem jego wagi i jest to przysłowiowe wylanie dziecka z kąpielą. W efekcie nasze zmiany pozostają niedokończone, niedomknięte, nie jesteśmy w pełni przyjęci w nowym i nie dość pożegnani z minionym.
Kobiece obrzędy przejścia
Jako kobiety żyjemy w świecie cykliczności, której uczy nas nasz cykl miesięczny. To nasze ciało naturalnie nas prowadzi przez obrzędy przejścia.
Kiedy dziewczynka wraz z pierwszą miesiączką stawia krok w stronę kobiecości, kobieta staje na ślubnym kobiercu czy wydaje na świat nowe życie – wszystko się zmienia i nic już nie jest takie jak było.
Tak samo jest z wejściem w okres menopauzy czy rozpoczęciem nowego związku – coś żegnamy by przywitać się z nowym.
To od nas zależy co i ile zabierzemy ze sobą na drugi brzeg – czy skompletujemy tylko najpotrzebniejsze doświadczenia, czy chcemy się przeprawić z „całym życiowym bagażem” ryzykując, że nie będziemy mieć miejsce na nowe.
Pudełko Mocy i Przewodniczka w Transformacji
Lalka Przejścia – Przewodniczka Transformacji jest osadzoną w tradycji a zarazem współczesną odpowiedzią na potrzebę kobiecych obrzędów przejścia.
Zgodnie z otrzymanym przekazem dotyczącym obrzędów przejścia mogę ją powołać specjalnie dla Ciebie bądź bliskiej Ci kobiety, która przechodzi moment przejścia.
Dwustronna konstrukcja lalki czyni namacalnym moment przejścia. Nie da się zobaczyć dwóch lalek jednocześnie – tak jak nie da się być jednocześnie w dwóch rzeczywistościach na raz.
Jedna strona symbolizuje nas w sytuacji początkowej. To wtedy trzymając ją można sobie odpowiedzieć na pytania co żegnam na zawsze, a co zabieram ze sobą integrując w sobie.
W pełni doświadczone przejście symbolicznie można zaznaczyć przez przełożenie Lalki na drugą stronę co wyraża zgodę na przemijanie przeszłości i gotowość na to, co nas czeka.
Jak wygląda dokładnie praca z Lalką Przejścia opisuje w liście, który dołączam wysyłając Przewodniczkę Transformacji. Każda Lalka Przejścia wysyłana jest w Pudełku Mocy – pięknym, błyszczącym pudełku, które może pełnić funkcję skrzyni skarbów. Jest wystarczająco duże, by pomieścić listy, ważne zapiski oraz Twoje osobiste przedmioty mocy.
Kto sięga po Pudełka Mocy i Przewodniczki Transformacji?
Mamy zamawiają dla swoich córek czekających na pierwszą miesiączkę. Dla nich czekają błyszczące, czerwone Pudełka Mocy, wraz ze specjalnie wykonaną na zamówienie Lalką Transformacji. Przekazane Pudełko Mocy warto uzupełnić o wyraz akceptacji ze strony znanych obdarowanej kobiet – listy, kartki, zaproszenia na wspólne wyjście do kawiarni czy inne kobiece rytuały.
Lalki Przejścia są zamawiane przez przyjaciółki lub siostry dla bliskich ich sercu kobiet, które wychodzą za mąż bądź spodziewają się dziecka. Pudełko Mocy jest wyrazem wparcia dla tej transformacji.
Kobiety zamawiają Pudełko Mocy dla samych siebie, gdy czują, że potrzebują wsparcia na swojej drodze, która właśnie zmienia kierunek. Taką sytuacją jest okres menopauzy, rozpoczęcie nowej pracy czy przeprowadzka.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak zamówić Lalkę Przejścia – Przewodniczkę Transformacji, napisz do mnie.
Wieczór Panieński jako Obrzęd Przejścia i Transformacji
Niektóre z wydarzeń w życiu kobiety potrzebują być na nowo przeorganizowane by mogły nadal spełnić swoją funkcję. Z pewnością wieczór panieński domaga się takich zmian.
Wieczór Panieński wziął się z dawnej tradycji ostatniego, przygotowawczego wieczoru przed weselem. Nazwany był wieczorem dziewiczym, różgowinami lub rozplecinami. Było to czas celebrowania przyjaźni i siostrzeństwa w gronie najbliższych kobiet, podczas którego wykonywały szereg czynności symbolicznych i magicznych.
Był to czas na rozmowy, wspólne pieczenie ciasta obrzędowego, wróżenie przyszłości, składanie życzeń, dzielenie się sekretami. W ten wieczór przyszła Panna Młoda była w centrum wydarzeń a towarzyszące jej kobiety pomagały przygotować się jej do wielkiej zmiany – ostatecznego obrzędu przejścia jakim był sam ślub.
Inspirując się dawnymi tradycjami, stworzyłam propozycję wieczoru panieńskiego – transformującego wydarzenia, zarówno dla przyszłej panny młodej jak i towarzyszących jej kobiet.
Zapraszam również do grupy na faceboku Przymiarki Weselne, która jest poświęcona próbie dostosowania do współczesności obrzędu oczepin. Jeśli masz pytania – napisz do mnie.